Çernobil Gezi Rehberi
Sovyetler Birliği’ne bağlı Ukrayna’nın başkenti Kiev’in 90 kilometre kuzeyinde yer alan Çernobil, 1986 yılında korkunç bir deneyin bir parçası olmuştu. Amaçları, reaktörün çalışması ansızın durduğunda, buhar türbinlerinin daha ne kadar süre çalışmayı sürdürebileceklerini ve böylece ne kadar süre acil güvenlik sistemine güç sağlayabileceklerini öğrenmekti.
Çernobil gezi rehberi detaylarına geçmeden önce dünyanın en büyük felaketlerinden biri olan Çernobil faciası hakkında biraz bilgi vermek istiyorum.
Çernobil Faciası
Çernobil faciası en iyi anlatan yapıt 2019 yapımı beş bölümlük HBO mini dizisidir. Gezi öncesi kesinlikle bu mini diziyi izlemeniz tavsiye edilir. Yaşanan olayları kısaca özetlemek gerekirse;
Günümüzde hayalet şehir olarak bilinen Çernobil’in 2 km kuzeyine kurulan Pripyat kasabası 50 bin kişilik bir nüfusa sahipti. SSCB içerisinde bulunan Ukrayna’ ya Sovyet tipi nükleer santrallerin kurulmasına karar verildi. Çernobil nükleer santralleri kurulduktan sonra burada çalışan mühendisler ve işçiler için 1970 yılında inşa edilmiş.
İlk reaktör inşası tamamlandığında takvimler 1977 yılını gösteriyordu. Daha sonraki yıllarda sırayla 1978, 1981 ve 1983 olmak üzere dört reaktör daha eklenerek kapasitesi artırılmış. Sovyet döneminde nükleer güç fazlasıyla önemliydi. Ancak, çok hızlı alınan kararlar her yönden dikkatli ve düşünülerek alınan kararlar kadar iyi olabileceği gibi bazı durumlarda da geri dönüşü olmayan hatalar doğurabilir.
Soğuk savaş döneminde dünya üzerinde güç dengeleri değişiyor ve olası bir saldırı sonrası nükleer tesis güvenliği test edilmek istenmişti. Beklenmedik ve ani bir şekilde elektrik kesintisi olursa, yedek ünitelerin nasıl davranacağına ve güvenlik sisteminin nasıl bir cevap vereceğine bakılmak istenmiş.
Çernobil nükleer santral testi
Takvimler 25 Nisanı gösterdiğinde bakım testine başlandı ve dört numaralı reaktörün gücü düşürülmeye başladı. Reaktörler yapı itibariyle oldukça güvenilir, hatta dünyanın en güvenli insan yapımı makinesi olarak anılır. Sistem herhangi bir sorunla karşılaşıldığında kendi kendilerini kapatırlar. 700 megavatın altına düşürülmesi yasak olmasına rağmen enerji seviyesi hızla düşürülmeye devam edildi. Sistem tarafından verilen tüm uyarılara aldırış edilmedi ve güvenlik sistemi devre dışı bırakılarak güç azaltılmaya devam edildi.
Reaktör çalışmaya devam ederken güç neredeyse durma noktasına yaklaştı. Mühendislerin çabalarıyla güç tekrar 200 megavat’a kadar getirilirken başmühendis Anatoly Dyatlov’ın emriyle testin bu seviyede yapılması istendi. Güvenlik testinin denetçi personeli tüm itirazlarına rağmen testi başlatma kararı alan Anatoliy Dyatlov’ı vazgeçiremedi.
Daha sonraki dakikalar hızla su buharı yükselmiş ve reaktördeki kontrol çubukları kırıldı. Dört numaralı reaktörün gücü mühendislerin tüm çabalarına rağmen artmaya devam etti. 26 Nisan 1986’da saat 01:23’te tarihin en büyük nükleer facialarından biri olarak hatırlanacak o an yaşandı.
Güvenlik sistemi kapatıldığı için önlenemeyen patlama reaktörün aşırı ısınması sonucu ortaya çıkarken saniyeler sonra yaşanan ikinci patlama ile reaktör çekirdeğinde bulunan tam 50 tonluk nükleer yakıt yayılmaya başladı.
26 Nisan 1986 yılında Çernobil Nükleer Santrali’ndeki 4. reaktörün patlamasıyla birlikte yaşanan radyoaktif sızıntı, Ukrayna’nın yanı sıra çevre ülkelerde de çok sayıda insanın kansere yakalanmasına sebep olmuştu.
Çernobil Gezi Rehberi
Çernobil Turu
Çernobil bölgesi devlet koruması altında ve buraya sadece tur şirketleri veya özel izinlerle giriş yapılabiliyor. Çernobil turu ayarlamak istiyorsanız Kiev’de bulunan tur firmaları ile görüşebilirsiniz. Ama dikkatli olmakta fayda var. Son dönemde Çernobil dizisi ile yıldızı tekrar parlayan bölgede fırsatçı ve pahalı tur düzenleyen firmalara dikkat edin.
İnternette yaptığım araştırma sonrası Çernobil turu için en olumlu yorumlar Solo East Travel fırmasına ait olduğuna karar verdim. Solo East Travel 1999’dan bu yana bölgeye deneyimli rehberler ile turlar düzenlemekte. Özellikle yaz aylarında turlar yoğun olduğu için rezervasyonunuzu önceden tamamlamanızı tavsiye ederim. Tur rehberileri İngilizce anlatım yaptığını önceden belirtmek isterim.
Çernobil Turu
Çernobil’e gitmeden önce herkesin kafasında tek soru var ”Çernobil’de gezmek güvenli mi?”
Radyasyon çok uzun süre bulunduğu yere yapışır ve dışlama bölgesinin gelecek yüz yıllar boyunca insanların yaşaması için elverişli bir ortam olması beklenmez. Gezi boyunca radyoaktivite küçük dozlarda marul kalmanız çoğunlukla zararsız olarak kabul edilebilir. Bu orandaki radyasyonu günlük yaşantı içerisinde de alabiliriz. Dışlama alanından çıkarken, herkes eski bir Sovyet radyasyon kontrol noktasından geçer.
Çernobil’e giriş esnasında buraya kendi rızamız ile geldiğimizi ve sonrasında oluşabilecek olaylar ile ilgili kimseyi sorumlu tutmayacağınıza dair bir kağıt imzalamanız gerekmekte. Çernobil’de iki güvenlik noktası bulunuyor. İlk güvenlik noktasında kurallara aykırı bir durum söz konusuysa buradan geriye döndürebilirsiniz.
Çernobil 4. Nükleer Reaktörü’nü görmeye gidiyoruz ki bu yukarıda da söz ettiğim gibi nükleer çekirdeğin parçalandığı reaktör. Zaman içerisinde bu reaktörün etrafı radyasyon sızdırmaması için betonlarla çevrilmiş, fakat içeride hala çok yüksek seviyede radyasyon bulunmakta.
Çernobil’de 1986 yılındaki İşçi Bayramı’nda açılması beklenen lunapark tarihe açılamayan tek lunapark olarak kayıt edilmiş. Açılışından beş gün önce yaşanan nükleer facia lunaparkı metal yığını haline getirmiş. Bu manzaraların oldukça sarsıcı bir görüntü olduğunu söyleyebilirim.
Çernobil çevresinde avlanmak yasak olduğu için buradaki hayvanlar radyasyonun da etkisiyle mutasyona uğramış ve şekilleri değişmiş. Radyasyon nedeniyle birçok hayvan da öldürülmek zorunda kalmış.
Akşam saat 16:30 gibi Kiev’e geri dönmenin vakti geliyor. arım saatlik bir yolun ardından birinci kontrol noktasına ulaşıyorsunuz. Daha sonra ikinci kontrol noktasından geçtiğinizde 2 saat gibi bir yolculuk sonrası Kiev şehrine ulaşmanız muhtemel. Eğer Kiev şehrinde zaman geçirecekseniz Kiev Gezilecek Yerler Listesi yazıma göz atabilirsiniz.
Siz de fikrinizi belirtin